Bệnh ho gà là một bệnh truyền nhiễm cấp tính có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp và nguy hiểm nhất là trẻ sơ sinh. Tìm hiểu để chủ động phát hiện, điều trị bệnh sớm tránh biến chứng và cách phòng tránh bệnh hiệu quả.
1. Nguyên nhân gây bệnh ho gà là gì?
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra do vi khuẩn ho gà tên khoa học là Bordetella pertussis.
Đường lây bệnh: Chủ yếu qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp qua nước bọt khi người nhiễm vi khuẩn nói chuyện hoặc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm dịch tiết đường hô hấp của người mắc bệnh.
Đối tượng có nguy cơ bị mắc ho gà: Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên có hơn 90% số ca mắc là trẻ dưới 1 tuổi chưa tiêm phòng hoặc chưa tiêm đủ 3 mũi cơ bản. Trẻ càng nhỏ thì bệnh càng nặng và càng nhiều biến chứng.
2. Biểu hiện của bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh
Bệnh ho gà ở trẻ tiến triển qua các giai đoạn:
- Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình khoảng 9-10 ngày): Thời kỳ này không có triệu chứng
- Giai đoạn viêm long đường hô hấp: Kéo dài khoảng 1-2 tuần, các triệu chứng xuất hiện giống như các bệnh viêm đường hô hấp trên bao gồm sốt nhẹ, chảy nước mũi, ho húng hắng , hắt hơi cuối giai đoạn này ho nặng thành cơn
- Giai đoạn khởi phát: Kéo dài từ 1-6 tuần, có trường hợp đặc biệt có thể kéo dài trên 10 tuần với biểu hiện cơn ho điển hình như:
- Ho: Trẻ ho rũ rượi, thành từng cơn, mỗi cơn từ 15-20 tiếng ho liên tiếp, càng về sau càng yếu và giảm dần. Ở trẻ những cơn ho xuất hiện nhiều làm trẻ yếu dần như ngừng thở do thiếu oxy, mặt tím tái, mặt đỏ, tĩnh mạch cổ nổi, chảy nước mắt nước mũi.
Những cơn ho xuất hiện nhiều làm trẻ yếu dần như ngừng thở do thiếu oxy
- Thở rít vào: Xuất hiện cuối mỗi cơn ho hoặc xen kẽ sau mỗi tiếng ho, tiếng rít nghe như tiếng gà. Trẻ dưới 6 tháng tuổi có thể không thấy tiếng rít trong cơn ho.
- Kết thúc cơn ho bằng việc khạc đờm trắng, màu trong, dính. Trong đờm có vi khuẩn ho gà cũng là một nguồn lây bệnh.
- Trong khoảng 2 tuần đầu của giai đoạn này tần suất các cơn ho khoảng 15 cơn/ngày. Sau đó giảm dần có thể kéo dài trên 3 tuần nếu không được điều trị.
- Sau mỗi cơn ho trẻ mệt, có thể nôn, thở nhanh. Có thể kèm theo các triệu chứng sau: Sốt nhẹ, mặt và mí mắt nặng.
- Giai đoạn phục hồi: Cơn ho ít dần, bệnh nhân hạ sốt. Tuy nhiên sau đó nhiều tháng ho có thể tái lại gây viêm phổi.
Biểu hiện bệnh ở người lớn và trẻ vị thành niên thường nhẹ, ít gặp cơn ho điển hình hoặc là không có triệu chứng, thường khỏi sau 7 ngày.
3. Biến chứng của bệnh ho gà
Biến chứng bệnh ho gà nguy hiểm thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Các biến chứng bao gồm:
- Viêm phế quản, viêm phế quản phổi do bội nhiễm.
- Ho kéo dài và ngừng thở là biến chứng hay gặp nhất, dễ gây tử vong, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi.
- Ho nhiều người bệnh có thể gây lồng ruột, thoát vị ruột, sa trực tràng.
- Trường hợp nặng có thể gây vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi.
- Ngoài ra biến chứng viêm não (chiếm tỷ lệ 0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ để lại di chứng và nguy cơ tử vong cao.
4. Điều trị bệnh ho gà
Điều trị nguyên nhân: Sử dụng kháng sinh trước khi cơn ho xuất hiện. Đặc biệt đối với trẻ dưới 6 tháng điều trị sớm ngay khi thấy dấu hiệu đầu tiên là rất quan trọng.
Điều trị triệu chứng: Một số trường hợp nặng trẻ có thể xuất hiện co giật có thể dùng các thuốc chống co giật như: phenobarbital, seduxen...
Kết hợp chế độ dinh dưỡng cho trẻ: do ho nhiều trẻ có thể bị nôn nên sau khi trẻ nôn có thể cho trẻ ăn. Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ.
5. Phòng bệnh ho gà
Người bệnh cần được phát hiện và điều trị kịp thời tránh lây lan sang công đồng, đặc biệt lây bệnh ho gà cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Tiêm phòng vaccine đầy đủ theo lịch tiêm chủng là một phương pháp phòng bệnh hiệu quả nhất.
Tiêm phòng vaccine ho gà là phương pháp phòng bệnh hiệu quả nhất
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp đầy đủ các dịch vụ tiêm vacxin cho trẻ, khám và điều trị bệnh ho gà với nhiều ưu điểm:
- Trẻ được tiêm phòng ho gà cùng chung trong mũi tiêm 5 trong 1 gồm: bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan B - Hib (DPT-VGB-Hib). Được thực hiện tiêm đầy đủ 3 lần.
- Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa nhi và chuyên khoa truyền nhiễm bệnh nhân mắc bệnh ho gà được khám, phân loại bệnh và được điều trị bệnh theo đúng phác đồ điều trị bệnh.
- Bệnh nhân đến khám và điều trị được tư vấn đầy đủ về bệnh và các chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Bệnh ho gà là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với nhiều biến chứng nặng đặc biệt bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh cần được phát hiện sớm điều trị sớm tránh những biến chứng nặng của bệnh. Chủ động tiêm phòng vắc xin ho gà đầy đủ để tránh mắc bệnh ảnh hưởng tới sức khỏe bản thân.
Nguồn tham khảo: Cục Y tế Dự phòng - Bộ Y tế